Yeni buluşlar için firma veya kişiler tarafından yapılan patent başvurularının sonuçlanması uzun zaman alır. Bu nedenle buluşlarını üretme ve pazarlama açısından zaman kaybı yaşamak istemeyen ve buluşlarıyla kazanmayı amaçlayan kişiler patent yerine faydalı model başvurusunu tercih ederler. Bu başvuru sayesinde buluşlar 10 yıl süreye kadar korunma hakkı kazanır. Orta ya da küçük işletme fark etmeksizin başvuru imkanı bulunan faydalı model sayesinde buluşların taklit edilmesinin de önüne geçilir.
Faydalı Model Nedir?
Firmalar tarafından yapılan çalışmalarla ortaya çıkarılan sanayiye uygulanabilen ve Dünya çapında yeni olma özelliğine sahip olan buluşlara faydalı model denir. Faydalı model olarak kabul edilen bir buluşun korunmasını sağlanabilmesi adına faydalı model tescilinin yaptırılması gerekir. Bu tescil sayesinde buluşun tüm hakları 10 yıllık süreyle buluş sahibine ait olur. 10 yıllık süre içerisinde firmalar veya kişiler faydalı modeli üretme, kullanma, satışını yapma ve kiralama hakkına sahip olur. Bu sürenin bitimiyle de buluş halka arz edilir.
Faydalı Model Ve Patent Arasındaki Farklar
Faydalı model ve patent gerçekleştirilen buluşlar için alınabilecek iki farklı tescil belgesidir. Yeni buluşların korunmasını ve buluş sahiplerinin buluşlarını kullanma hakkı kazanması alınan tescil belgeleriyle sağlanır.
Koruma ve ortaya çıkma özellikleri bakımında benzerlik taşıyan faydalı model ve patent arasındaki farklar şunlardır;
- Yeni olan bir buluşun faydalı model olarak değerlendirilebilmesi için sanayiye uygulanabilir olması ve yenilik içermesi gerekir. Patentte ise bu iki özelliğe ek olarak buluş basamağının bulunması gerekir. Yani söz konusu buluşun var olan bir tekniğin ilerleme sağlamasına katkı sağlama durumuna sahiptir.
- Faydalı modelde korumu süresi 10 yıldır ancak bu süre patentte 20 yıldır.
- Faydalı model tescil işlemleri patent tescil işlemine göre daha kısa sürede tamamlanır.
- Faydalı model tescil ücretleri patent tescil ücretine göre daha düşüktür.
- Faydalı modelde araştırma ve inceleme patent tescili gibi zorunludur.
Herhangi bir buluşun patent için mi faydalı model için mi uygun olması aralarındaki farklara ve sahip oldukları kriterlere bağlı olarak belirlenebilir.
Buluşun Faydalı Model Olması İçin Gerekli Kriterler
Yapılan çalışmalar sonunda ortaya çıkarılan bir buluşun faydalı model olarak kabul edilebilmesi için iki ana kritere sahip olması gerekir. Bu kriterlerden ilki yeni olmasıdır. Söz konusu buluşun daha önce yurt içi ve yurt dışında kullanılmamış veya açıklanmamış olması gerekir. İkinci kriter ise buluşun sanayi sektöründe uygulanabilir aynı zamanda fayda sağlıyor olmasıdır. Bu özelliklere sahip olan bir buluşun faydalı model kabul edilmesi mümkündür.
İki uygunluk kriterine sahip olan buluşun faydalı model tescilini alamaması da mümkündür. Çünkü Sınai Mülkiye Kanunu’na göre faydalı model tescili alamayacak olan bazı buluşlar vardır. Bunlar; biyoteknolojik buluşlar, matematik metotları, keşifler, edebiyat eserleri, bilgisayar programları, kimyasal maddeler, tedavi usulleri, bilim eserleri, hayvan türleri ve insan ahlakına aykırı buluşlardır.
Faydalı Model Başvurusu İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Buluşları için faydalı model başvurusunda bulunmak isteyen kişilerin belge almaya uygunluklarının anlaşılabilmesi için gerekli evrakları hazırlamaları ve başvuru zamanında teslim etmeleri gerekir.
Faydalı model başvuruları için gerekli olan evraklar şunlardır;
- Faydalı model başvuru ücret dekontu
- Tarifname (buluş konusunu detaylı açıklayan)
- İstemler (buluşun yeni olduğunu ve korunması istenen özelliklerinin belirtilmesi gerekir)
- Özet (Tescil alınacak buluş için teknik bilgileri içeren belge)
- Resimler (buluşa dair görseller zorunlu)
Başvuru belgelerinin teslim edilmesiyle faydalı model başvurusu incelemeye alınır ve uygunluğa göre tescil belgesi verilir.
Faydalı Model Başvuru Ücretleri Nelerdir?
Sanayiye kullanıma uygun olan yeni buluşları için faydalı model başvurusunda bulunan kişilerin Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru ve belge ücreti mevcuttur. Her yıl sicil kayıt yenilemesi ücretini ödemesi gerekir.
Yenileme ücreti her yıl belirli oranlarda artış gösterir. 1 yıl sonunda sicil kaydını yenilemeyen kişilere 6 ay içinde ücretleri %25 zamlı olarak ödemeleri gerektiği bildirilir. Verilen sürede de ödeme yapılmazsa faydalı model tescili başvuruları geçersiz kabul edilir.
Faydalı Model Tescilinin Sağladığı Yararlar Nelerdir?
Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alınan faydalı model tescili belgesi kişiler tarafından buluşun üretilebilmesini sağlar. Ayrıca belge sayesinde buluş satılabilir, kiralanabilir veya buluş sahibi tarafından kullanılabilir. Buluşa konu olan ürünün çalınması veya kopyalanması gibi durumlarda hak tescil sahibinde olduğundan hukuki yollara başvurulabilir. Faydalı model tescili sayesinde kişiler patent araştırması için uzun süre beklemekten kurtulurlar. Buna ek olarak daha az ücret ödeyerek tescil belgesine sahip olabilirler.
Faydalı Model Koruma Süresi Uzatılabilir Mi?
Faydalı model olarak kabul edilen buluşlar için verilen faydalı model tescilinin süresi 10 yıldır. 10 yıl içerisinde buluş sahiplerinin her yıl bu tescili ücretini ödeyerek yenilemeleri gerekir. Buluş için alının tescil süresi 10 yılı tamamladığında ise uzatma yapılamaz. Bu tarihten sonra buluş kamu malı haline gelir.
İşletmelerin yeni buluşları için yaygın olarak tercih ettiği faydalı model tescilini almak istiyorsanız başvuru aşamalarını firmamızın uzman danışmanlık ekibi aracılığıyla tamamlayarak tescil belgenize sahip olabilirsiniz. Farklı model tescilinin yıllık olarak yenilenme işlemleri içinde merak ettiğiniz sorulara firmamızda doğru cevaplar bulabilirsiniz.
